Khám phá toàn bộ rượu vang Bordeaux
Bordeaux, một thành phố cảng lớn và quan trọng bậc nhất của nước Pháp. Nơi đây được coi là thủ phủ của rượu vang thế giới. Chỉ riêng ngành rượu vang đã đem về cho thành phố này 14 tỉ Euro mỗi năm, một con số đáng kể cho chỉ một ngành nghề.
Đôi nét về rượu vang Bordeaux
Hiện tại, Bordeaux có hơn 5660 nhà sản xuất rượu vang, trung bình cho ra hơn 700 triệu chai rượu vang mỗi mùa nho, tương đương 500 triệu lít, trong đó 90% là vang đỏ. Số liệu trên Bao gồm cả những loại vang đắt tiền và những loại vang rẻ chỉ dùng để tiêu thụ trong nước. Rượu vang Bordeaux xuất hiện hầu như trên khắp các thị trường tiêu thụ, đặc biệt là nội địa nước Pháp và Trung Quốc cũng là một thị trường lớn.
Lịch sử phát triển của rượu vang Bordeaux và những sự kiện đặc biệt
Trong quá khứ, nghề trồng nho đã được người La Mã cổ đại đưa đến Bordeaux vào giữa thế kỷ thứ nhất sau Công Nguyên, sớm nhất trong tất cả các quốc gia. Tiếp đến năm 1152, nhờ cuộc kết hôn giữa vua Henry đệ nhị của nước Anh với nữ hoàng Pháp Eleanor of Aquitaine, rượu vang Bordeaux đã được xuất khẩu rất nhiều sang Anh quốc và nổi tiếng từ đây.
-Những sự kiện đặc biệt tại Bordeaux đầu tiên xảy ra vào thế kỷ 17, lúc này quận Medoc của Bordeaux là một khu vực đầm lầy ven biển với nhiều cồn cát. Giới quý tộc Bordeaux đã đưa những kỹ sư người Hà Lan đến đây và thoát nước của vùng đầm lầy này để trồng nho. Nhờ vào lượng sỏi nhiều, đất đai màu mỡ, nhiều quý tộc đã xây dựng lâu đài và sản xuất rượu vang tại Medoc ngay sau đó. Nho Malbec được coi là giống nho thống trị vùng Medoc hơn 2 thế kỷ cho đến khi bị thay thế bởi Cabernet Sauvignon trong thế kỉ 19.
-Sự kiện đặc biệt thứ 2 đó là vào năm 1855, những "Chateau" hay còn gọi là những lâu đài sản xuất vang của người Pháp được phân thành nhiều cấp bậc từ cao đến thấp khác nhau thông qua triển lãm rượu vang tại Paris. Thứ hạng của những Chateau này vẫn còn được áp dụng hiệu quả trong ngành rượu vang hiện tại.
-Sự kiện đặc biệt thứ 3 thực sự là một thảm họa đối với rượu vang Bordeaux nói riêng và vang Pháp nói chung. Đó là dịch rệp Phylloxera đã tàn phá gần như hoàn toàn các vườn nho ở Bordeaux từ năm 1875 đến năm 1892.
Tạo điều kiện cho những quốc gia khác không bị nạn rệp xâm lược như Chile hay ít bị ảnh hưởng như Mỹ, Argentina cung cấp rượu vang của mình cho thế giới mạnh mẽ hơn.
Các vùng làm vang của Bordeaux có điểm gì đặc biệt?
Địa lý của Bordeaux và các vùng làm vang Toàn bộ Bordeaux đều có những phần đất đá vôi, chứa nhiều canxi, đá sỏi, cát và đất sét những loại đất này được cho là rất tốt cho những cây nho. Nhất là xung quanh con sông chính Gironde. Sông Gironde chia làm 2 nhánh nhỏ đi sâu vào đất liền có tên là Garonne và Dordogne. Thật vậy, hầu hết các khu vực chính của Bordeaux đều nằm xung quanh 2 nhánh sông này và tạo thành 3 khu vực lớn: Bờ trái, bờ phải và khu vực giữa 2 sông.
Phía bên trái sông Garonne được gọi là bờ trái bao gồm 2 vùng làm vang cực nổi tiếng là Medoc và Graves. Trong mỗi vùng lại có các tiểu vùng nhỏ hơn và các tiểu vùng cụ thể lại nổi tiếng hơn cả vùng lớn.
Về phía bờ trái của Bordeaux có những vùng nào
Phía bờ trái, vùng Medoc được chia thành 2 tiểu vùng là Haut-Medoc phía Nam và Bas-Medoc phía Bắc, cả 2 đều chỉ sản xuất vang đỏ.
+Bas-Medoc khá rộng bao gồm 5800 ha đất trồng nho và sản xuất 28.8 triệu lít rượu hàng năm. Rượu vang tại bas Medoc có xu hướng phối trộn Merlot nhiều hơn vì có lượng đất sét nhiều hơn. Tuy nhiên không có rượu vang lọt vào bảng phân hạng Grand Cru Classe được thành lập năm 1855 dành cho các tiểu vùng của Medoc.
+Haut-Medoc là khu vực nổi tiếng hơn và có các tiểu vùng nhỏ hơn nữa đó là: Margaux, Pauillac, St Estephe, St Julien, 2 khu vực Listrac Medoc và Moulis En Medoc ít nổi tiếng hơn 4 nơi còn lại, chủ yếu sản xuất rượu vang Bordeaux có phân hạng Cru Bourgeois.
-Vùng làm vang lớn phía bờ trái còn lại là Graves, vùng sản xuất rượu chính của Pháp trong lịch sử. Vùng này nổi tiếng với nền đất cực kì nhiều sỏi và một số loại đá thạch anh trắng giúp hập thụ ánh nắng mặt trời và phản chiếu lại vào cây nho. Nơi đây cũng có một bảng xếp hạng rượu vang riêng, thành lập năm 1953 dành cho các tiểu vùng trong Graves. Trong vùng Graves có 2 tiểu vùng đó là:
+Pessac-Leognan nằm gần ngay phía Nam của thành phố Bordeaux có các thềm sỏi và trầm tích từ nhiều thời đại khác nhau. Trước đây Pesac Leognan là tiểu vùng của Graves nhưng đã tách riêng ra từ 1987. Những Chateau nằm trong bảng phân hạng của Graves đều nằm ở tiểu vùng này, trong đó có Chateau Heaut-Brion là trường hợp đặc biệt, nằm trong nhóm 1 của bảng phân hạng Grand Cru Classe của Medoc. Cả vang đỏ và vang trắng đều được sản xuất tại đây, trong đó vang trắng được lên men đặc biệt cùng loại men đã lắng xuống để hấp thụ mùi vị.
+Sauternes và Barsac ngược lại, nổi tiếng với các loại rượu vang trắng ngọt ngào làm bằng phương pháp Botrytis. 2 ngôi làng này cách Bordeaux khoảng 65km về phía Nam. Thời tiết ở đây thường có sương mù vào mùa thu, tạo điều kiện cho loại nấm Botrytis Cinerea làm khô nho và cô đặc lượng đường ngay trên trái nho. Làng Sauternes có nhiều đồi hơn, nhiều sương mù hơn còn Barsac có phần cát phẳng hơn, lớp đất ở dưới giàu đá vôi tạo ra rượu vang thanh lịch hơn.
Về phía bờ phải của Bordeaux có những vùng nào
-Ở phía bên đối diện, bên cạnh nhánh sông dordogne là khu vực bờ phải với vùng Libournais lớn nhất. Các tiểu vùng bên trong vùng này là: Pomerol, Saint Emilion, Fronsac với đặc trưng là rượu vang phối trộn nhiều nho Merlot.
+ Nổi tiếng nhất có lẽ phải kể đến Pomerol, nơi đây có đủ cả 3 loại đất sỏi, đất sét và cát ở nhiều khu vực khác nhau. Và chính tại phía Đông của Pomerol giao thoa với Saint Emilion có loại đất sét xanh cực kì độc đáo đã giúp rượu vang tại đây nổi tiếng thế giới. Những chai Petruv hay Le pin có giá hàng trăm triệu được sản xuất từ nho Merlo và Cabernet Franc tại đây. Mặc dù một số chai vang có chất lượng và giá cả đôi lúc vượt qua những loại rượu thuộc hạng 1 của Medoc nhưng thật bất ngờ, Pomerol không có một bảng xếp hạng riêng nào.
+Tiểu vùng thứ 2 của Libourneais là Saint - Emilion nằm ở phía Tây của Pomerol. Tiểu vùng này làm rượu vang rất ngon bao gồm xã Saint Emilion làm trung tâm và các xã lân cận có chung tên như Montagne Saint Emilion, St Georges Saint Emilion, Lusac Saint Emilion, Puisseguin Saint Emilion. Rượu vang vùng Saint Emilion tập trung vào Merlot nhiều hơn do khí hậu mát mẻ và đất ẩm. Khu vực giáp với Pomerol có chất lượng đất tốt nhất với nhiều phù sa cổ đại và sỏi giúp thoát nước. Tiểu vùng này có bảng phân hạng riêng chỉ dành cho rượu vang vùng Saint Emilion, được thành lập năm 1955, cách 100 năm sau khi bảng phân loại rượu vang của Medoc ra đời.
-Vùng Bourg và Blaye đều nằm ở phía Đông Bắc Bordeaux và gần như đều có thổ nhưỡng, thời tiết và phương pháp làm vang khá giống nhau. Đâu là khu vực làm vang lâu đời nhất tại Bordeaux, có nhiều đồi và cao hơn so với mặt bằng chung của Medoc. Rượu vang có cả trắng và đỏ, chất lượng ở mức khá tốt và phần lớn vẫn đạt phân hạng AOC.
Khu vực giữa bờ trái và bờ phải
-Ở giữa khu vực giữa 2 sông Garonne và Dordogne là vùng Entre-deux-Mers khá lớn và nổi tiếng của Bordeaux. Phần đất chủ yếu là phù sa với cát và đất sét pha trộn với nhau. Vùng này chủ sản xuất rượu vang đỏ có tem nhãn chung chung là Bordeaux và Bordeaux Superior, và chỉ vang trắng mới có tên Entre Deux Mers và đạt phân hạng AOC.
Các kiểu Khí hậu và giống nho đặc trưng của Bordeaux
Một trong những lý do chính tạo nên sự thành công trong sản xuất rượu vang tại Bordeaux đó là một môi trường tuyệt vời.
Thật vậy, những khu vực ven sông này cung cấp nước và khí hậu Đại Tây Dương rất tốt cho cây nho và các lâu đài nổi tiếng nhất cũng tọa lạc tại đây. Nằm chính xác giữa đường xích đạo và Bắc Cực, bordeaux có số giờ nắng trung bình năm đạt hơn 2 nghìn giờ, nhiệt độ mùa hè khoảng 25 độ C và mùa đông không quá lạnh và lượng mưa cũng rất tốt đạt 944mm mỗi năm. Những con số đáng mong ước khi so với các quốc gia nhiệt đới.
Rượu vang đỏ của Bordeaux hầu như xoay quanh 6 loại nho chính là: Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet franc, Malbec, Petit Verdot và Carmenere. Trong đó Merlot chiếm nhiều nhất tới 67 diện tích trồng nho đỏ, kế bên là Cabernet sauvignon 22.5% và Cabernet franc 9.5%.
Rượu vang Bordeaux thường có sự pha trộn giữa Cabernet Sauvignon và Merlot là bởi 2 giống nho này có thời gian phát triển khác nhau. Nếu một giống thất thu thì giống còn lại sẽ bội thu và đảm bảo được năng suất. Tỉ lệ phối trộn ở những chai vang ngon nhất thường là 70-15. 15% còn lại là Cabernet Franc.
Rượu vang trắng của Bordeaux là Semillon, Muscadelle chủ yếu làm vang ngọt và sauvignon Blanc chủ yếu làm vang trắng khô. Trong đó Semillon chiếm 47% diện tích trồng nho trắng, Sauvignon Blanc chiếm 45%, Muscadelle khoảng 5% và đang giảm diện tích. Còn lại là Ugni Blanc, Colombard, Merlot Blanc, chuyên dùng để pha trộn và làm rượu Cognac.
Hiện nay Bordeaux đã thử nghiệm lai tạo thành công một số giống nho như Marselan, Touriga Nacional, có thể trong tương lai chúng sẽ trở thành một hiện tượng mới cho ngành rượu vang.
Phong cách và hương vị của rượu vang Bordeaux ra sao
Đối vưới rượu vang đỏ Bordeaux, chúng sẽ có nhiều hương thơm trái cây, ít gỗ sồi và có thể uống sớm. Bordeaux Superior thường được ủ sồi và có chất lượng tốt hơn. Rượu vang Cote de Bordeaux có chất lượng nằm giữa rượu vang Bordeaux cơ bản và vang cao cấp.
-Rượu vang ở bờ phải với chủ đạo Merlot có nồng độ trái cây cực tốt, mức tannin mềm mại, để được trong thời gian dài mà không bị mất hương vị. Rượu vang bờ trái thì ngược lại, đậm đặc tannin và phải ủ lâu mới cho ra hương vị tốt. Những hương thơm cao cấp thường xuất hiện trong những loại rượu vang này qua quá trình trưởng thành trong thùng gỗ sồi.
-Rượu vang trắng khô có thể từ 100% Sauvignon Blanc hoặc pha trộn thêm Semillon. Những chai vang trắng cao cấp thường trải qua ủ sồi để có thêm vị ngậy của bơ và caramel. Rượu vang trắng ngọt đậm lại có màu hổ phách, thơm mùi của gừng, kẹo bơ và mật ong.
Có bao nhiêu bảng phân loại rượu vang của Bordeaux
Nhắc tới phân loại rượu vang, chúng ta hãy điểm qua bảng phân hạng của rượu vang Pháp với các cấp độ VDT, VDP và AOC. Nếu phân hạng AOC chỉ dành cho rượu vang cao cấp thì phân hạng cao hơn AOC có lẽ nên được gọi là thượng cấp. Và ở Bordeaux chúng ta có những bảng phân loại khác để xếp hạng những chai rượu vang trên cấp AOC.
-Nổi tiếng nhất là Bảng phân loại rượu vang Bordeaux năm 1855 được thành lập bởi hoàng đế Napoleon đệ tam. 61 cái tên chất lượng tốt nhất mới được nằm trong danh sách này và có tới 60 loại vang đến từ vùng Medoc, duy nhất chỉ có 1 Chateau đến từ Graves là Chateau Haut Brion. Kể từ khi thành lập đến hiện tại, chỉ có 1 thay đổi trong bảng phân loại này.
Bảng phân loại này có 5 nhóm lần lượt là first growth, second growth, third growth, fourth growth và fifth growth. Cao cấp nhất vẫn là nhóm First Growth với 5 cái tên: Chateau Margaux, Chateau Lafite Rothschild, Chateau Mouton Rothschild, Chateau Latour và Chateau Haut Brion. Mỗi chai vang trong nhóm này có giá từ 40 đến hơn 100 triệu tùy niên vụ. Thị trường Việt Nam cũng rất chuộng rượu vang trong bảng phân loại này, ví dụ như Chateau Dauzac, Chateau Camensac, Chateau Lynch Moussas... có mức giá phù hợp.
-Bảng phân hạng thứ 2 cũng được thành lập năm 1855 bở vua Napoleon nhưng dành cho vang ngọt của vùng Sauternes và Barsac. 26 loại vang trắng ngọt ngon nhất đã lọt vào bảng phân hạng này. Có 3 nhóm trong bảng này là Premier Cru Superior, Premier cru và second cru. Nhóm Premier Cru Superior có duy nhất 1 chai vang là chateau d’Yquem với chất lượng vượt trội.
-Bảng phân hạng thứ 3 dành riêng cho rượu vang vùng Graves vào năm 1959. tổng cộng có 23 loại rượu lọt vào bảng phân hạng này và đều chung 1 nhóm. Điều đặc biệt là trong bảng phân hạng này có cả vang trắng và vang đỏ.
Kí hiệu của bảng xếp hạng này thể hiện ở dòng chữ Grand Cru Classe de Graves.
-Bảng phân hạng thứ 4 dành cho rượu vang của vùng Saint Emilion được lập ra vào năm 1955 và gần như được sửa đổi sau mỗi thập kỉ. Vì vậy, số lượng loại rượu có trong bảng này cũng thay đổi liên tục, loại rượu nào không giữ được phong độ sẽ bị hạ cấp. Có 3 nhóm trong bảng phân hạng này là Premier Grand cru Classe A, Premier Grand Cru Classe B và Grand Cru Classe. Giữa rượu vang Saint Emilion Grand Cru Classe trong bảng phân hạng và rượu vang Saint Emilion Grand Cru thông thường có sự khác nhau về chất lượng rất lớn. Điều này cùng dễ giải thích bởi bởi các điều kiện áp đặt lên rượu vang grand Cru Classe khắt khe hơn rất nhiều.
Lời tạm kết: Rượu vang Bordeaux được rất nhiều chuyên gia yêu thích bởi hưởng vị đậm đà, nhiều hương thơm cao cấp bởi quá trình ủ sồi lâu năm. Chúng tôi cung cấp bình thở rượu vang pha lê cao cấp để sử dụng cùng vang Bordeaux tại đây: https://ruoutot.net/danh-muc/decanter-binh-tho-ruou-vang
