Khám phá toàn cảnh rượu vang Tây Ban Nha
Tây Ban Nha là một trong 3 quốc gia sản xuất rượu vang lớn của Châu Âu, cùng với Pháp và Ý, đất nước này cũng có lịch sử làm rượu vang rất lâu đời. Rượu vang Tây Ban Nha có chất lượng ổn định, đa dạng và mức giá cũng rất vừa vặn với thị trường Việt Nam
Lịch sử ngành rượu vang của Tây Ban Nha
Đối với ngành rượu vang Tây Ban Nha, có lẽ sự nổi tiếng bắt đầu từ những loại rượu vang cường hóa như Sherry (người anh gọi là Sack), rượu Malaga và rượu vang Rioja trong thế kỷ 17 và 18. Tuy nhiên, nếu so sánh mặt bằng chung với cả Châu Âu thì Tây Ban Nha vẫn còn là lạc hậu thời kỳ đó.
-Sau khi đợt dịch Phylloxera tàn phá các vườn nho Châu Âu, đặc biệt là Pháp xảy ra vào giữa thế kỉ 19, cả thế giới thiếu rượu, lúc này nhiều đất nước hướng sang Tây Ban Nha, mang theo chuyên môn và nghiệp vụ để phát triển rượu vang tại đây.
+Vào cuối thế kỉ 19, rượu vang sủi Cava tại Tây Ban Nha bùng nổ mạnh mẽ và tiến tới cạnh tranh với Champagne trong thế kỉ 20. Đến năm 1926 tướng Miguel Primo de Rivera đã tạo ra nền tảng cho hệ thống phân hạng đầu tiên của Tây Ban Nha.
+Từ 1950 đến nay, rượu vang Tây Ban Nha bắt đầu ổn định trở lại, hiện đại hóa máy móc và nâng cao chất lượng.
Địa lí và khí hậu của Tây Ban Nha tác động đến rượu vang như thế nào
Địa hình của Tây Ban Nha đóng vai trò rất lớn tới rượu vang Tây Ban Nha, thời tiết và khí hậu của từng vùng định hình những kiểu rượu vang khác nhau.
+Về phía Tây Bắc, xung quanh vùng Galicia có dòng biển lạnh và nhiều con sông chảy qua cùng nhiều ngọn đồi thoai thoải còn được gọi là vùng “Tây Ban Nha xanh” rất phù hợp để làm vang trắng và vang sủi Cava ở những vườn nho có độ cao nhất định
+Trung tâm là lục địa khá khô cằn và khắc nghiệt, mùa đông lạnh giá và nhiệt độ có thể xuống tới -22 độ C, hay có thể nói ngắn gọn là khá kén chọn giống nho. Nơi đây Chủ yếu sản xuất vang đỏ có cấu trúc medium body.
+Khu vực đầy cát và nắng ở phía Nam, một số nơi có nhiệt độ lên tới 45 độ C vào mùa hè, và khu vực này cũng chính là quê hương của dòng rượu vang cường hóa Sherry. Ở những vùng khí hậu khắc nghiệt như vậy, những vườn nho sẽ được trồng ở những nơi cao, cách mặt biển khoảng 600m.
+Khu vực gần biển Địa Trung Hải có nhiệt độ cao và nhiều gió có thể tạo ra rượu vang đỏ với cấu trúc full body đậm đà.
Các vùng rượu vang của Tây Ban Nha
Tây Ban Nha có 12 vùng rượu vang chính, tuy nhiên vẫn phải tuân theo biên giới hành chính của 17 cộng đồng tự trị của nhà nước Tây Ban Nha hiện đại.
-Theo đó, cộng đồng tự trị trung tâm là Castilla - La Mancha là khu vực sản xuất lớn nhất với 13 triệu lít rượu hàng năm, tương đương ⅓ sản lượng của Tây Ban Nha. Tiếp đến là Catalonia với 5.5 triệu lít và La Rioja là 5 triệu lít.
-Nơi nhiều vườn nho nhất có thể là Castilla - La Mancha nhưng rượu vang ngon của Tây Ban Nha lại đến từ các vùng rioja và Ribera Del Duero. Rioja là thủ phủ của rượu vang hảo hạng Tây Ban Nha, chủ yếu từ nho Tempranillo phối trộn cùng 1 lượng nhỏ các giống nho khác. Nơi đây có khí hậu khô, được bảo vệ bởi dãy núi Cantabria chống lạnh và ẩm ướt. Các vườn nho thường nằm dọc theo con sông Ebro với phần đất chứa hàm lượng đá vôi cao.
-Vùng Ribera Del Duero nằm dọc sông Duero, bằng phẳng và có nhiều đá phấn, đá vôi và các lớp cát bột, Thời tiết có phần khắc nghiệt hơn so với Rioja. Rượu vang Tempranillo tại đây khác với Tempranillo ở Rioja bởi đôi khi, chúng không được phối trộn thêm giống nho nào khác. Nhưng nhìn chung, cả 2 loại rượu này đều yêu cầu thời gian ủ rất lâu.
-Rias Baixas và rueda nằm ở phía Bắc khu vực Galicia, 2 vùng này sản xuất vang trắng cực ngon. Vùng Rias Baixas chủ yếu trồng nho Albarino và Rueda chủ yếu trồng nho verdejo. Khu vực này có lượng mưa hàng năm khá cao, thổ nhưỡng chủ yếu là đá granite
-Vùng Catalonia to lớn nằm ở phía Đông Bắc Tây Ban Nha là, quê hương của nhiều loại vang được tìm kiếm và sử dụng nhiều nhất trong nước, trong đó Penedes và Priorat nằm bên trong Catalonia là vùng quan trọng nhất. Phần thổ nhưỡng của Penedes bao gồm đá granit, đá phấn và đá phiến có nhiều rãnh nhỏ,nổi tiếng với sản xuất vang sủi Cava Freixenet.
-Tại Priorat có đất pha trộn giữa đá phiến, đá phiến sét và đá mica có màu đồng đỏ sẫm. Phần đất này rất yếu, rễ cây nho dễ dàng đục qua và tiến xuống sâu hơn để lấy nước ngay cả trong khí hậu khô cằn. Một đặc tính quan trọng để làm ra rượu vang Carignan và Grenache.
-Vùng Andalucia nằm ở phần cực Nam của Tây Ban Nha, bao gồm cả tam giác Sherry tất nhiên là nổi tiếng với rượu vang cường hóa sherrry. Khí hậu Địa Trung Hải và nhiệt độ ôn hòa cùng nhiều giờ nắng đã giúp những vườn nho đạt chất lượng cao.
-Vùng Levante trải dài theo hướng dọc bờ biển Địa Trung Hải trồng khá nhiều nho Monastrell và Bobal để làm vang hồng và những loại vang đỏ full body. Nơi đây có khí hậu rất nóng, ít mưa và điều này tạo ra những chai vang đỏ Monastrell cực kì đậm đà.
Giống nho chủ đạo của Tây Ban Nha
-Đất nước này tự hào có diện tích trồng nho cao nhất trên thế gới, tuy nhiên sản lượng lại không cân xứng bởi khoảng cách trồng giữa các cây nho khá rộng và lượng nước tưới tiêu ít.
-Loại nho đỏ phổ biến nhất đó là Tempranillo, Bobal, Grenarch, Monastrell.
-Vang trắng được sử dụng nhiều là Airen, một giống nho cứng cáp và khó rụng khi gặp thời tiết xấu, tiếp theo đó là Macabeo, Albarino và Palomino.
-Loại nho chủ yếu để làm vang sủi Cava bao gồm: Parellada, Xarel-Lo và Macabeo.
-Bên cạnh đó thì các giống nho quốc tế cũng được trồng nhưng chỉ mới được phổ biến trong những năm gần đây.
Những phong cách rượu của Tây Ban Nha
Có 2 phong cách làm rượu chủ yếu của Tây Ban Nha, thứ nhất đó là rượu sherry chủ yếu được làm từ nho Palomino nằm trong khu vực tam giác sherry - khu vực nằm giữa 3 thị trấn Jerez de la Frontera, Puerto de Santa Maria và Sanlucar de Barameda.
-Thứ 2 là Vang sủi Cava được làm theo phương pháp truyền thống như Champagne của Pháp nhưng chủ yếu được ủ trong các thùng inox. Đây là niềm tự hào của người dân Tây Ban Nha, họ sử dụng loại vang sủi này rất nhiều tại thì trường trong nước.
-Vang sủi Cava cực kì thích hợp trong mùa hè với độ chua thanh thoát, màu sắc sáng đẹp và hương hoa khá nhiều. Đặc biệt hơn là mức giá chỉ bằng ½ thậm chí ⅓ Champagne
-Thứ 3 là vang đỏ Tempranillo với hương thơm của khói thuốc phong cách bụi bặm, và cấu trúc full body đậm đà.
-Vang đỏ từ Tempranillo thường được trộn thêm 1 lượng nhỏ Cabernet Sauvignon và ủ gỗ sồi mỹ để mức tannin tốt hơn.
-Vang trắng Airen và Albarino với hương thơm cam quýt, vị mặn nhẹ cùng và các loại hoa trắng
- Vang hồng Tây Ban Nha có sự kết hợp của giống nho Bobal và Monastrell thường được sản xuất chủ yếu dọc bờ biển Địa Trung Hải
Phân hạng của rượu vang Tây Ban Nha có mấy cấp độ?
Nhờ vào nền tảng năm 1926, Bảng phân hạng rượu vang của Tây Ban Nha được thành lập năm 1932, sửa đổi vào năm 1970 và cập nhật lần cuối vào năm 2016. Những cấp bậc của bảng xếp hạng này đều dùng để xếp hạng 138 vùng làm vang lớn và nhỏ của Tây Ban Nha. Hệ thống này có nhiều điểm tương đồng với bảng phân hạng của Pháp và Ý, đó là để đạt được những phân hạng cao đều cót đủ những quy định như loại nho được phép trồng, sản lượng thu hoạch tối đa, vv…
- Phân cấp cao nhât là DOP, tiếp đó là DoCa/DoQ, DO, VP, VC, IGP và VDM.
-Cho đến hiện tại, chỉ có 2 vùng đạt phân hạng DoQ là Rioja và Priorat.
-Trong đó, thời gian ủ tối thiểu bắt buộc phải được in trên nhãn chai của rượu vang Tây Ban Nha, chủ yếu dành cho rượu vang Rioja.
-Nếu chai rượu vang của bạn có chữ Joven, điều đó có nghĩa chai vang đó được ủ dưới 1 năm.
-Nếu chai rượu có chữ Crianza, có nghĩa chai vang đó được ủ 1 năm trong đó có ít nhất 6 tháng trong gỗ sồi.(Đối với vang trắng và hồng cấp này thì cần ủ tối thiểu 6 tháng trong thùng gỗ sồi.)
-Nếu có chữ Reserva, rượu vang đỏ được ủ ít nhất 3 năm, 1 năm trong thùng gỗ sồi. (vang trắng và hồng cấp này được ủ ít nhất 2 năm và không dưới 6 tháng gỗ sồi)
-Đối với chữ Gran Reserva trên chai vang Tây Ban Nha chắc chắn có ít nhất 5 năm ủ, 2 năm trong gỗ sồi và 3 năm trong chai (vang trắng và hồng cấp này được ủ không dưới 4 năm và ít nhất 6 tháng trong gỗ sồi)
-Tây Ban Nha cũng là một trong số ít các quốc gia yêu cầu phải sử dụng gỗ sồi Mỹ trong các chai vang rioja có phân loại Gran Reserva. Bởi nho Tempranillo tương tác đặc biệt tốt với loại gỗ sồi Mỹ này. Các phân hạng thấp hơn có thể sử dụng cả gỗ sồi Pháp. Vì thế, ta sẽ nếm được những hương vị đặc trưng của gỗ sồi Mỹ như dừa khô, hạt thì là, gỗ sồi rất rõ ràng.
Loại rượu vang đậm đà này kết hợp rất tốt với thịt cừu, BBQ, xúc xích nghiền hay những món ăn có phần sốt đậm và nhiều protein.
Lời tạm kết: Trong tương lai, rượu vang Tây Ban Nha đang phát triển rất mạnh mẽ và có lẽ sẽ sớm phổ biến tại thị trường Việt Nam. Nếu có dịp, các bạn nên thử một chai vang Rioja với phân hạng Gran Reserva để cảm nhận rõ ràng nhất những hương vị mà gỗ sồi mang lại cho rượu vang. Ngoài ra, các bạn có thể xem thêm một số dòng vang đỏ đậm đà khác tại đây:
https://ruoutot.net/loai-vang/vang-do
