Việc phân loại rượu vang phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm màu sắc, xuất xứ, nguyên liệu làm rượu, một số khác dựa trên thông lệ quốc gia và luật rượu vang... Bài viết sau đây sẽ đưa ra những cách phân loại rượu vang phổ biến và dễ hiểu nhất tới bạn.
1. Cách phân loại rượu vang dựa trên màu sắc
Rượu vang đỏ
Được làm từ nho đen và lên men với vỏ nho, tạo nên rượu có màu đỏ ruby và hương vị đậm đà. Một số loại nho làm rượu phổ biến của dòng vang đỏ bao gồm: Nho Cabernet Sauvignon, Nho Merlot, Nho Pinot Noir, Nho Malbec, và Nho Shiraz/Syrah.
Rượu vang trắng
Được sản xuất từ nho trắng, đôi khi là nho đen nhưng sẽ được bỏ vỏ trước khi lên men. Rượu thường có màu vàng rơm sáng. Một số loại nho làm rượu phổ biến của dòng vang trắng bao gồm: 
- Chardonnay: với các hương vị khác nhau, từ giòn đến đậm đà và béo ngậy.
- Sauvignon Blanc: có hương thảo mộc tươi mát và độ axit cao.
- Riesling: được biết đến với hương thơm đậm đà và sự cân bằng giữa vị ngọt và axit.
- Pinot Grigio: tính chất nhẹ nhàng, sảng khoái.
- Chenin Blanc: có tính linh hoạt cao với khả năng sản xuất cả rượu vang khô và ngọt.
Rượu vang Rosé
Được làm từ nho đen như rượu vang đỏ, xong Rose có thời gian ngâm ngắn hơn với vỏ nho, tạo cho rượu màu hồng nhạt.
2. Phân loại rượu vang dựa trên quá trình lên men (carbonat hóa)
- Vang thường (Still Wine): Không có quá trình carbonat, ví dụ như rượu vang đỏ và rượu vang trắng.
- Vang sủi/ Vang nổ (Sparkling Wine): Có quá trình carbonat hóa tạo bọt. Rượu có thể có màu đỏ, trắng, hoặc hồng. Vang sủi bao gồm các dòng phổ biến như sau:
- Champagne (Sâm -panh): Đây là loại rượu tiêu chuẩn cho rượu vang sủi, được sản xuất độc quyền tại vùng Champagne của Pháp. Thường được làm từ 3 giống nho chính là Pinot Noir, Pinot Meunier và Chardonnay.
- Prosecco: Bắt nguồn từ Ý. Vang nổ Ý sử dụng nho Glera có từ thời La Mã làm nguyên liệu chính.
- Cava (Vang nổ Tây Ban Nha): Để được gọi là Cava, rượu phải đến từ vùng Cava Denominación de Origen (DO), được làm từ các giống nho như Macabeu, Xarel, Parellada, Subirat.
- Sekt: Một loại rượu vang nổ của Đức và Áo.
3. Phân loại dựa trên độ ngọt
- Vang khô: Có rất ít hoặc thậm chí không có đường dư.
- Rượu vang Bán ngọt (Off-Dry/Semi-Sweet): Vị ngọt vừa
- Rượu vang ngọt (Rượu tráng miệng): Rất ngọt và thường có nồng độ cồn cao hơn.
Xem thên: Phân Loại Độ Ngọt
4. Cách phân loại rượu vang dựa trên xuất xứ và chất lượng rượu
Rượu vang thường được biết đến bằng những cái tên phản ánh nguồn gốc của chúng, chẳng hạn như Bordeaux, Port, Rioja, Mosel và Chianti. Những quy ước đặt tên này không chỉ quy định nơi trồng nho mà còn quyết định loại nho làm rượu và cách chúng được sản xuất. Sau đây là cách phân loại rượu vang của một số nước phổ biến.
Cách phân loại rượu vang của Pháp
Dựa trên vùng làm nho, rượu vang Pháp có những tên gọi như Bordeaux (được biết đến với những chai vang đỏ dòng blends và vang trắng blends), Burgundy, hay Champagne. Song, đây cũng là quốc gia sở hữu những phân hạng khắt khe, thể hiện việc tuân thủ chất lượng như:
AOC là từ viết tắt của Appellation d'Origine Contrôlée, là loại rượu được sản xuất tại Pháp theo những quy định nghiêm ngặt để đảm bảo chất lượng. Hệ thống phân cấp trong AOC bao gồm:
- Khu vực: Danh mục AOC rộng nhất (ví dụ: Bordeaux, Burgundy).
- Tiểu khu vực: Các khu vực nhỏ hơn trong khu vực (ví dụ: Médoc ở Bordeaux, Chablis ở Burgundy).
- Cộng đồng/Làng, xã: Các khu vực cụ thể hơn (ví dụ: Pauillac ở Médoc, Côtes d'Auxerre ở Chablis).
- Phân loại Đặc biệt: Những chai rượu có chất lượng hảo hạng, (ví dụ “Grand Cru”, “Premier Cru”).
Ngoài AOC, còn có một cấp độ khác gọi là IGP (Indication Géographique Protégée) hoặc “Vin de Pays”. IGP bao gồm 74 khu vực địa lý và 150 tên gọi riêng biệt. Một số ví dụ bao gồm Pays d'Oc, Comté-Tolosan và Val de Loire. Các chai trong phân loại IGP có chất lượng không kém AOC nhưng không sử dụng giống nho hoặc không làm đúng quy trình theo luật AOC.
Vin de France có chất lượng thấp nhất trong tất cả các loại rượu vang Pháp. Điều đảm bảo duy nhất bạn nhận được là những chai rượu có nguồn gốc từ Pháp. Nguyên liệu nho có thể đến từ bất kỳ vùng nào và tiêu chuẩn sản xuất rượu vang là ít nghiêm ngặt nhất.
Cách phân loại rượu vang của Tây Ban Nha
- Vino de Mesa (VDM): Loại vang có phẩm chất thấp nhất trong các loại Tây Ban Nha, có thể có nguồn gốc từ bất cứ vùng nào trong khu vực.
- Vino Comarcal (VC): Cấp bậc rượu vang trung gian giữa VT và DO. Sau 5 năm thì loại rượu có thể ở cấp bậc này có thể được cân nhắc lên cấp DO.
- Vino de la Tierra (VT, VDLT): Thứ hạng cao hơn so với Vino de Mesa. Gồm những chai rượu vang được sản xuất từ một vùng nhất định. Đáp ứng những yêu cầu về giống nho, sản lượng, đặc biệt về việc ủ rượu.
- Denminacion de Origen (DO): Đây là cấp bậc rượu vang cao thứ 2 của Tây Ban Nha. Những chai rượu vang thuộc cấp này phải đáp ứng điều kiện về vườn nho: như giống nho, sản lượng nho, mật độ trồng…
- Deominacion de Origen Calificada (DOCa): Là cấp cao nhất trong phân loại rượu vang Tây Ban Nha. Rioja và Priorat là hai vùng rượu vang duy nhất của Tây Ban Nha đạt được D.O.Ca.
Cách phân loại rượu vang của Mỹ
American Viticultural Area (AVA) trên nhãn rượu vang là một loại tên gọi dành cho những loại rượu có xuất xứ cụ thể ở Hoa Kỳ. 85% nguồn gốc nho của các chai vang này phải từ các vùng của AVA do TTB thành lập. AVA có thể dựa trên ranh giới chính trị, chẳng hạn như tên quận, tiểu bang hoặc quốc gia.
Cách phân loại rượu vang của Ý
Có bốn loại chính trong phân loại nhãn rượu vang Ý, từ chất lượng thấp nhất đến chất lượng cao nhất như sau:
- Vino da Tavola (VdT): có nghĩa là “rượu để bàn”. Đây là loại rượu vang được làm từ những loại nho có thể được trồng ở bất cứ đâu tại Ý và hiếm khi có chất lượng đủ cao để xuất khẩu sang thị trường châu Âu hay Mỹ.
- Indicazione Geografica Tipica (IGT): IGT cung cấp một loại rượu có chất lượng cao hơn VdT, nhưng chưa đáp ứng các quy định về DOC hoặc DOCG. Rượu vang Super Tuscan là một ví dụ điển hình. Nguyên liệu nho ở những chai này đều phải đến từ những vùng nhất định được ghi trên nhãn chai.
- Denominazione di Origine Controllata (DOC): có nghĩa là "chỉ định nguồn gốc được kiểm soát". Có 330 DOC khác nhau ở Ý. Mỗi DOC có các quy tắc riêng về các giống nho được phép sử dụng, đồng thời phải trải qua quá trình phân tích và thử nghiệm bởi một hội đồng được chính phủ phê duyệt.
- Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG): dành cho những chai rượu có chất lượng cao nhất, và chỉ có 77 loại trên khắp nước Ý. Các khu vực địa lý được công nhận là DOCG thường là những địa điểm trồng nho uy tín như Brunello di Montalcino, Barolo, Chianti,... DOCG có các biện pháp kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt nhất, bao gồm giống nho, độ cao tối thiểu và tối đa của cây nho, sản lượng tối thiểu và tối đa, mức độ chín của nho, kỹ thuật sản xuất rượu vang và thời gian trưởng thành.
5. Phân loại rượu vang dựa trên thành phần
- Dòng Single: Dòng rượu được làm với một loại nho chính, ví dụ như Chardonnay, Merlot…
- Dòng Blends: Được làm từ nhiều loại nho khác nhau, ví dụ như Bordeaux blends, Champagne…
6. Phân loại dựa trên cấu trúc rượu vang (Wine Body):
Việc sử dụng giống nho và những cách ủ khác nhau đã tạo nên sự khác biệt trong lượng đường và nồng độ của các chai rượu vang. Cách phân loại này tạo ra 3 loại vang chính sau:
- Light-Bodied: Rượu vang Light-bodied có nồng độ cồn thấp (thường dưới 9%), kết cấu mỏng, ít vị chát và có độ ngọt êm dịu. Màu sắc rượu nhạt nhất trong 3 loại. Nó được sản xuất từ các loại nho vỏ mỏng và ít đường, ví dụ như Pinot Noir và Gamay.
- Medium-Bodied: Rượu vang Medium-bodied có độ đậm đà vừa phải, nồng độ cồn từ 9 đến 13%. Màu sắc đậm hơn Light-bodied, độ tanin và hương vị cân bằng hơn. Rượu vang Medium-bodied thường được sản xuất từ các loại nho có vỏ dày hơn, ví dụ như Merlot, Sangiovese và Zinfandel.
- Full-Bodied: Rượu vang Full-bodied có độ đậm đà cao, nhiều vị chát và hương vị phức tạp. Nó có nồng độ cồn thường trên 13%, màu sắc đậm nhất trong ba loại. Rượu vang Full-bodied thường được sản xuất từ các giống nho dày và nhiều đường. Ví dụ như Cabernet Sauvignon, Chardonnay…
Lời Tạm Kết
Hiểu cách phân loại rượu vang và nhận biết các loại rượu khác nhau từ mỗi quốc gia có thể nâng cao đáng kể kiến thức và cách thưởng thức rượu vang của bạn. Trên đây, Rượu Tốt đã liệt kê những cách phân loại rượu vang phổ biến nhất hiện nay. Mong nó sẽ giúp ích cho bạn!
